રાષ્ટ્રપતિપદનો માર્ગ છે શૂરાનો નહી કાયરનું કામ

      hk»xÙÃkrík¼ðLk

hkÞMkeLkk rnÕMk Ãkh çkLku÷wt hk»xÙÃkrík ¼ðLk ¼khíkLke Ëhuf yiríknkrMkf ûkýLkwt Mkkûke çkLÞtw Au. ykÍkËe Ãknu÷kt íku ðkRMk heøk÷ nkWMk íkhefu «ÏÞkík níktw. Ãkhtíkw 26 òLÞwykhe 1950Lke Mkðkhu 10.15 ðkøÞu ßÞkhu zkp. hksuLÿ «MkkËu ¼khíkLkk «Úk{ hk»xÙÃkrík íkhefu MkkuøktË ÷E ðkEMk heøk÷ nkWMk{kt Ãkøk {qfíkkLke MkkÚku ðkEMk heøk÷ nkWMk{ktÚke hk»xÙÃkrík ¼ðLk çkLke økÞw. ynª s ykÍkË ¼khíkLkk íÞkhÚke ÷ELku nk÷ MkwÄeLkk çkkhuÞ hk»xÙÃkríkyu ÃkkuíkkLkk Lkuík]íð yLku fkÞkuoÚke rðïLkk yLÞ ËuþkuLkk ÷kufkuLkw æÞkLk ¾uåÞtw Au. ykÃkýu ynª yk çkkhuÞ hk»xÙÃkrík ytøku {krníke {u¤ðeyu...

          ÞuLk fuLk «fkhuý Mkíkík rððkË{kt hnu÷kt ¼khíkLkkt «Úk{ {rn÷k hk»xÙÃkrík Ãkkrx÷Lkku çkkh{k hk»xÙÃkrík íkhefuLkku fkÞofk¤ sw÷kE {kMk{kt Ãkqhku ÚkE hÌkku Au íÞkhu ËuþLkk yk «Úk{ Lkkøkrhf {kxuLke [qtxýe {kxu Vhe hk»xÙeÞ hksfkhý{kt økh{kðku ykÔÞku Au.  ËuþLkku {kuxku Mk{wËkÞ yuðw EåAe hÌkku Au fu, hk»xÙÃkrík íkhefu fkuE rçkLkhksfeÞ ÔÞÂõíkLke ÃkMktËøke fhðk{kt ykðu. 2014{kt ykðLkkhe ykøkk{e ÷kufMk¼kLke [qtxýeLku ÷ûk{kt hk¾eLku Ëhuf Ãkûk ÃkkuíkkLkk fÌkk{kt hnu yLku {kºk hçkh MxuBÃk çkLke hnu íkuðk hk»xÙÃkríkLke þkuÄ{kt Au yLku íkuðk s W{uËðkhkuLkw Lkk{ ykøk¤ Ähe hÌkk Au.

  yíÞkh MkwÄeLke hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt nt{uþkt yuðw òuðk {éÞtw Au fu, Mk¥kkÄeþ Ãkûk ÃkkuíkkLke çknw{íkeLkk òuhu ÃkkuíkkLke ÃkMktËøkeLkk W{uËðkhLku [qtxe fkZíkk. Mkk{u Ãkûku hk»xÙÃkrík çkLku÷k W{uËðkh Mk¥kkÄkhe ÃkûkLku yLkwfq¤ ðíkoLk fhu yLku yk heíku çktLkuLktw økkzwt økçkze òÞ. Ãkhtíkw yk ð¾íku ÂMÚkrík íkÆLk y÷øk s Au.

          yk ð¾íku hk»xÙÃkríkLke [qtxýe çkhkçkh ò{þu fu{ fu, Mk¥kkÄkhe ÞwÃkeyu ÃkkMku 30 xfk {ík Au ßÞkhu {wÏÞ rðhkuÄ Ãkûk yuðk yuLkzeyu ÃkkMku 28 xfk {ík Au. yux÷u yk çktLku{ktÚke yuf Ãký Ãkûk ÃkkuíkkLke RåAk {wsçkLkk W{uËðkhLku hk»xÙÃkrík çkLkkðe Lknª þfu. íku{Lku yLÞ ÃkûkLkku MkkÚk ÷uðku sYhe çkLke hnuþu. yuðk Mk{Þu hk»xÙÃkrík Lk¬e fhðk{kt yLÞ MkkÚke Ãkûkku yLku íku{kt Ãký ¾kMk fheLku Úkúe-yu{ yux÷u fu  {w÷kÞ{®Mkn ÞkËð, {{íkk çkuLkSo yLku {kÞkðíke yk ºkýuÞ ¾qçk {níðLkku ¼køk ¼sðþu. xqtf{kt yuf ðkík íkku Lk¬e Au fu ËuþLkk ykøkk{e íkuh{k hk»xÙÃkrík fkuE rçkLkhksfeÞ ÔÞÂõík Lknª nkuÞ!

          ¼khík ÷kufþkne Ähkðíkku rðþk¤ Ëuþ Au. ËuþLkk þnuhkuLkk {nkuÕ÷k yLku økk{zktLke øk÷e-øk÷eyu hksfkhýu ÃkøkÃkuMkkhku fÞkuo Au. økúk{Ãkt[kÞík, rðÄkLkMk¼k, ÷kufMk¼k yLku Lkøkh MkuðkMkËLkLke [qtxýeyku{kt yLkuf ½{Mkkýku òuðk {¤íkk nkuÞ Au, íkku ÃkAe ¾qçk s {níðÃkqýo yuðk hk»xÙÃkríkÃkËLke [qtxýe íkku hMk«Ë çkLke hnu íku LkðkELke ðkík LkÚke. ynª ykÃkýu ËuþLkk çkkhuÞ hk»xÙÃkríkLkku Ãkrh[Þ, íkuyku fE heíku [qtxkÞk, íku{Lke MkkÚku òuzkÞu÷k rððkËku yLku íku{ýu ÃkkuíkkLkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk fhu÷k fkÞkuo Ãkh yuf rðntøkkð÷kufLk fheyu.

«Úk{ hk»xÙÃkrík hksuLÿ «MkkË :

           Ëuþ ykÍkË ÚkÞk çkkË «Úk{ hk»xÙÃkrík çkLkðkLkw økkihð zkp.hksuLÿ «MkkËLku Vk¤u òÞ Au. 1952{kt ÷kufMk¼kLke «Úk{ [qtxýe ÞkuòÞk çkkË ËuþLkk {n¥ðLkk ÃkËLke [qtxýe ÞkuòE níke. íku{kt hksuLÿ «MkkËLku 5,07,400 {ík {éÞk níkk. íku{Lkk rðhkuÄe W{uËðkh fu.xe.þknLku 92,827 {ík {éÞk. yk{ hksuLÿ «MkkË hk»xÙÙÃkrík íkhefu [qtxkE ykÔÞk yLku 13 {u 1952{kt Mkðkhu 10 f÷kfu hk»xÙÃkrík íkhefu þÃkÚk økúný fÞkuouo. 1957{kt çkeS ð¾ík íku hk»xÙÃkrík íkhefu [qtxkE ykÔÞk yLku yu s MkkÚku íku{ýu Mkíkík çku ðkh hk»xÙÃkrík çkLkeLku RríknkMk çkLkkðe ËeÄku.

          3 rzMkuBçkh 1884{kt rçknkhLkk MkkhLk rsÕ÷kLkk ShkËuÞw økk{{kt íku{Lkku sL{ ÚkÞku níkku. íku{ýu ykÍkËeLke ÷zík Ëhr{ÞkLk fux÷eÞ ð¾ík su÷Þkºkk Ãký fhe níke. zkp. hksuLÿ «MkkË yuf {kºk yuðk hk»xÙÃkrík hne [qõÞk Au fu su{ýu çku fkÞofk¤ MkwÄe hk»xÙÃkrík ÃkË Mkwþkur¼ík fÞwO níktw. zkp.«MkkËLku íkífk÷eLk ðzk«ÄkLk MkkÚku y{wf çkkçkíku Úkkuzk {Lk¼uË MkòoÞk níkk. Mkki«Úk{ ®nËw fkuz rçk÷ {k{÷u çktLku ðå[u {ík¼uË MkÃkkxe Ãkh ykÔÞk níkk. zkp.«MkkËu yk rçk÷Lkku {kir¾f rðhkuÄ LkkUÄkðíkk LknuÁ Mk{Mk{e WXâk níkk. òu fu, çktÄkhýLke økrh{kLku æÞkLk{kt ÷E íku{ýu Auðxu yk rçk÷ Ãkh Mkne fhe níke.

          yuf ðkík yuðe Ãký níke fu LknuÁ hksuLÿ «MkkËLku hk»xÙÃkrík ÃkË Ãkh çkuMkkzðk RåAíkk s Lk níkk. íku{Lke ÃkMktË hksøkkuÃkk÷k[khe níke. yk {wÆkLku ÷ELku fkUøkúuMk Ãkûk{kt Ãký {ík¼uË MkòoÞku níkku. Aíkkt LknuÁyu hksuLÿ «MkkË ÃkkMku sE yuðtw ÷¾kðe ËeÄw níkw fu íku yk ÃkËLkk W{uËðkh LkÚke. ðkíkLke òý Úkíkkt MkhËkh Ãkxu÷ Lkk¾wþ ÚkE økÞk.íkuyku MkeÄk s zkp.«MkkËLkk ½hu økÞk yLku íku{Lku ÃkqAÞtw fu ík{u fu{ ykðwt ÷¾ký ykÃÞwt íÞkhu zkp. «MkkËu sðkçk ðkéÞku fu nwt økktÄeSLkku rþ»Þ Atw. fkuE {Lku ÃkqAu fu ík{u hk»xÙÃkrík ÃkËLkk W{uËðkh Aku? íkku nwt fE heíku fne þftw fu nk, nwt hk»xÙÃkrík ÃkËLkku W{uËðkh Aw? LknuÁyu yk ytøku {Lku ÃkqAíkk {U Lkk Ãkkze ËeÄe. íku{ýu {khe ÃkkMku yuðk ÷¾kýLke {køkýe fhe fu ‘nwt hk»xÙÃkrík ÃkËLkku W{uËðkh LkÚke’ íkku {U fkuE Ãký ¾[fkx rðLkk yLku rððkË Lk fhðk {U yu ÷¾ký ÷¾e ykÃÞwt.

          MkhËkhu çkkË{kt Mk{økú {k{÷k{kt nMíkûkuÃk fhe hksuLÿ «MkkËLku hk»xÙÃkrík ÃkË {kxu {Lkkðe ÷eÄk. çkkË{kt fkUøkúuMkLkk {kuðze {tz¤Lke nkshe{kt Ãkxu÷u hk»xÙÃkrík ÃkË {kxu zkp.«MkkËLkw Lkk{ ykøk¤ ÄÞwo. íÞkhu LknuÁyu çkÄk ðå[u yuðe Ä{fe Wå[khe fu òu hksøkkuÃkk÷k[khe hk»xÙÃkrík Lknª çkLku íkku nwt Lkuíkk ÃkËuÚke hkSLkk{tw ykÃke ËEþ. LknuÁLkk rðÄkLkÚke {knku÷{kt MkÒkkxku AðkR økÞku. yu ð¾íku s íÞkt WÃkÂMÚkík ðrhc fkUøkúuMke Lkuíkk {nkðeh íÞkøkeyu LknuÁLku MktçkkuÄe fÌkwt fu hk»xÙÃkrík íkku hksuLÿ «MkkË s çkLkþu ík{u RåAku íkku hkSLkk{tw ykÃke þfku Aku y{u Lkðk Lkuíkk ÃkMktË fhe ÷Rþwt. íÞkøkeLke ðkík Mkkt¼¤e LknuÁ [qÃk ÚkE økÞk. yLku íkuyku hksuLÿ «MkkËLku hk»xÙÃkrík çkLkkððk {kxu Mkn{ík ÚkE økÞk.

          yk heíku zkp.«MkkË yLku LknuÁ ðå[u þYykíkÚke s ¾xhkøk WíÃkÒk ÚkÞku níkku. suLke yMkh fk{ Ãkh Ãký Úkíke níke. yhu, fk{Lke ðkík íkku Ëqh hne Ãký ßÞkhu ÃkxLkk{kt zkp.«MkkËLkw rLkÄLk ÚkÞw íÞkhu LknuÁ íku{Lke ytrík{rðrÄ{kt Ãký nksh hÌkk Lk níkk.

rþûký «u{e zkp. MkðoÃkÕ÷e hkÄkf]»ýLk :

          ¼khíkLkk «Úk{ hk»xÙÃkrík zkp.hksuLÿ «MkkË rðþwØ hksLkerík¿k níkk íkku çkeò hk»xÙÃkrík zkp. hkÄkf]»ýLk  rðþwØ rþûký«u{e níkk. íkuyku hk»xÙÃkrík çkLÞk yu Mk{Þu yLkuf ÷kufkuyu yu{ fneLku íkuLkku rðhkuÄ LkkUÄkÔÞku níkku fu, zkp. hkÄkf]»ýLk íkku yuf rþûkýþk†e Au íku{Lku hk»xÙÃkrík fE heíku çkLkkðe þfkÞ? òu fu, zkp. hkÄkf]»ýLku ÃkkuíkkLkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk Wíf]ü fk{økehe çkòðe «&™ fhLkkhkykuLku szçkkíkkuz sðkçk ykÃÞku níkku. 1962{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe ÞkuòE su{kt zkp.MkðoÃkÕ÷e hkÄkf]»ýLk, [kiÄhe nhe hk{ yLku Þ{wLkk «MkkË rºkþw÷eÞk Mkrník ºký W{uËðkh {uËkLku níkk. su{ktÚke zkp.hkÄkf]»ýLkLku 5,53,067 {ík {éÞk níkk yLku íkuyku Mðíktºk ¼khíkLkk çkeò hk»xÙÃkrík íkhefu [qtxkíkkt 13 {u 1962Lkk rËðMku hk»xÙÃkrík ÃkËLkk þÃkÚk økúný fÞkO níkk.

          5 MkÃxuBçkh 1888{kt Ërûký ¼khíkLkk íkr{÷ çkúkñý Ãkrhðkh{kt hkÄkf]»ýLkLkku sL{ ÚkÞku níkku. íku{ýu hk»xÙÃkríkLkk YÃku ÃkkuíkkLkw ðuíkLk ½xkze çku nòh YrÃkÞk fhe ËeÄwt níktw. íku{Lkku fkÞofk¤ ¾qçk s fÃkhku hÌkku níkku yu s Mk{Þøkk¤k{kt ¼khíkLku 1962{kt [eLk yLku 1965{kt ÃkkrfMíkkLk MkkÚku ÞwØ ÚkÞtw níktw. íkku yk s Mk{Þøkk¤k{kt [k÷w fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk ykÃkýk çku ðzk«ÄkLk yLkw¢{u LknuÁ yLku þk†eLkwt rLkÄLk ÚkÞtw níktw. ykðk Mk{Þu hk»xÙÃkríkLke sðkçkËkhe ðÄe síke nkuÞ Au. ykðk Mk{Þu zku. hkÄkf]»ýLku çknw fwLkunÚke yLkw¢{u ÷k÷ çknkËwh þk†e yLku EÂLËhk økktÄeLke rLk{ýqf fhe níke. ykðe ÃkrhÂMÚkrík{kt fkuLke rLk{ýqf fhðe yu ytøku MktrðÄkLk{kt Ãký fþku s WÕ÷u¾ LkÚke Aíkkt íku{ýu ÃkkuíkkLke ykøkðe MkqÍÚke yk {wÆkLku n÷ fÞkuo níkku.

          íkuyku òu fktE çkku÷u íkku íkuLku rLk¼kððk{kt {kLkíkk níkk. 1967{kt økýíktºk Ãkðo rLkr{íku hk»xÙLku MktçkkurÄík fhíke ðu¤kyu íkuykuyu ònuh fÞwO níkw fu íku ykøkk{e Mk{Þ{kt íkuyku Vhe ðkh hk»xÙÃkrík Lknet çkLku. çkkË{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe Ëhr{ÞkLk fkUøkúuMke LkuíkkykuLkk ðkhtðkh ykøkún Aíkk íkuykuyu hk»xÙÃkrík ÃkË Lk MðefkhðkLkw ð[Lk rLk¼kÔÞwt níkw.

«Úk{ {wÂM÷{ hk»xÙÃkrík zkp.Íkfeh nwMkiLk :

          1967Lke hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt fkUøkúuMku zkp. Íkfeh nwMkiLkLku W{uËðkh íkhefu {uËkLku WíkkÞko. 9{u 1967{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt 17 W{uËðkh huMk{kt níkk. íku{ktÚke zkp. nwMkiLkLku MkðkorÄf 4,71,244 {ík {éÞk yLku ºkeò hk»xÙÃkrík íkhefu 13 {u 1967{kt Mkðkhu 8-30 ðkøÞu MktMkË{kt Mkw«e{ fkuxoLkk íkífk÷eLk {wÏÞ LÞkÞkÄeþ yuLk.ðt[wyu íku{Lku ºkeò hk»xÙÃkrík íkhefu þÃkÚk økúný fhkÔÞk..

          zkp.nwMkiLkLkku sL{ 8 Vuçkúwykhe 1897{kt W¥kh«ËuþLkk ÄLkkZâ ÃkXký Ãkrhðkh{kt ÚkÞku níkku. {kºk 23 ð»koLke ô{hu s òr{Þk r{r÷Þk EM÷kr{Þk rðï rðãk÷ÞLke MÚkkÃkLkk ˤLkk MkÇÞ çkLÞk níkk. ykøk¤ síkkt íkuyku yk rðãk÷ÞLkk WÃkfw÷Ãkrík Ãký çkLÞk níkk. hk»xÙÃkrík çkLÞk Ãknu÷kt íkuyku rçknkhLkk hksÞÃkk÷ hne [qõÞk níkk. çkkË{kt íkuyku WÃkhk»xÙÃkrík ÃkË Ãkh Mkuðk ykÃke [qõÞk níkk. zkp. nwMkiLk hk»xÙÃkrík ÃkË Ãkh çku ð»ko s hÌkk níkk Ãký íku{ýu ÃkkuíkkLkk fkÞoÚke Mkki fkuELkk rË÷ Síke ÷eÄk níkk. 3 {u 1969Lkk rËðMku y[kLkf ÓËÞ çktÄ Ãkze sðkÚke íku{Lkw {]íÞw ÚkÞwt.

ðhknrøkrh ðUfxrøkrh :

          3{u 1969{kt zku. Íkfeh nwMkiLkLkw yfk¤u yðMkkLk Úkíkkt ðe.ðe.røkrhyu fkÞofkhe hk»xÙÃkrík íkhefu Vhs çkòðe níke. çkkË{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt EÂLËhkyu Ãknu÷kt Lke÷{ MktSð huœeLktw Lkk{ ykøk¤ ÄÞwO. çkkË{kt íku{Lku ÷køÞw fu huœe Mðíktºk rð[kh ÄhkðLkkhk ÔÞÂõík nkuðkÚke íkuyku ÃkkuíkkLkw fnuðkLktw {kLkþu Lknª yux÷u íku{ýu Mðíktºk W{uËðkh ðe.ðe.røkrhLkwt Mk{ÚkoLk fÞwO yLku ÃkûkLkk MkktMkËku, ÄkhkMkÇÞkuLku yÃke÷ fhe fu íkuyku ÃkkuíkkLkk ytíkh ykí{kLkku yðks Mkkt¼¤eLku s {ík ykÃku. yk {wÆkLku ÷ELku fkUøkúuMk{kt ytËhkuytËh Vkx Ãkze. RÂLËhkyu yLÞ ÃkûkkuLke {ËËÚke yk¾hu ðe.ðe.røkrhLku Síkkðe ËeÄk. yk [qtxýe{kt 15 W{uËðkhku {uËkLku níkk íku{ktÚke ðe.ðe.røkrhLku MkðkorÄf 4,01,515 {ík {éÞk níkk. 24 ykuøkMx 1969{kt íku{ýu ¼khíkLkk [kuÚkk hk»xÙÃkrík YÃku Mkðkhu Lkð ðkøÞu þÃkÚk økúný fÞkO.

          zkp. røkrhLke rLkck RÂLËhk «íÞu yLknË níke. íku{ýu hk»xÙÃkrík çkLÞk çkkË ÃkkuíkkLkk Ãknu÷k s MktçkkuÄLk ð¾íku RÂLËhkLku ÃkkuíkkLke Ãkwºke íkhefu MktçkkurÄík fhe níke. suLkkÚke íku Mk{Þu yLkuf ÷kufkuyu íku{Lkk yk rLkðuËLk «íÞu ykùÞo ÔÞõík fhðkLke MkkÚku íkuLkku rðhkuuÄ Ãký LkkUÄkÔÞku níkku. RÂLËhkyu 1969{kt çkuLfkuLkk hk»xÙeÞfhý {kxu s ðe.ðe.røkrhLku Mk{ÚkoLk ykÃke Síkkzâk níkk. yk{ Aíkkt ßÞkhu çkuLfkuLkk hk»xÙeÞfhýLke ðkík ykðe íÞkhu ðe.ðe.røkrhyu íkuLkku Mk¾ík rðhkuÄ LkkUÄkÔÞku níkku íku søkònuh çkkçkík Au. yk heíku íku hçkh MxuBÃk hk»xÙÃkrík çkLÞk Lk níkk.

          zku.ðe.ðe.røkrhLkku sL{ 10 ykuøkMx 1894{kt ykurhMMkkLkk yuf ©r{f fwxwtçk{kt ÚkÞku níkku.  íkuyku 24 ykuøkMx 1974{kt Mkuðk rLkð]¥k ÚkÞk íÞkhu ÃkkuMx rð¼køku íku{Lkk {kLk{kt yuf 25 ÃkiMkkLke ÃkkuMx rxrfx çknkh Ãkkze níke. yuftËhu íku{Lkku fkÞofk¤ þktríkÃkqýo hÌkku níkku.

VfÁÆeLk y÷e yn{Ë :

          24 ykuøkMx 1974{kt Ãkkt[{k hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt fkUøkúuMku VfÁÆeLk y÷eLku {uËkLku WíkkÞko. íku{Lku 7,65,587 {ík {éÞk ßÞkhu íku{Lkk rðhkuÄe W{uËðkh rºkrËçk [kiÄheLku 1,89,196 {ík {éÞk. VfÁËeLk y÷e çkeò {wÂM÷{ hk»xÙÃkrík çkLÞk íÞkhu Mk{økú Ëuþ{kt RÂLËhkLke yký ðíkkoíke níke. íku{Lkk y{wf ík½÷¾e rLkýoÞLkku rðhkuÄ ÚkE hÌkku níkku. zkp. VfYÆeLk y÷e yk{ íkku íkxMÚk hnuíkk níkk Ãký íku{ýu RÂLËhkLkk Ëçkký{kt ykðe yuf yuðe ¼q÷ fhe fu su yksu Ãký yux÷e s ®LkËLkeÞ çkLke hne Au.

          ðkík òýe yu{ çkLke fu, 24{e sqLkLke hkºku 12 ðkøÞu íkífk÷eLk «ÄkLk{tºke RÂLËhk økktÄe hk»xÙÃkrík ¼ðLk ÃknkUåÞkt íku{ýu VfYÆeLk y÷e Ÿ½e hÌkk níkk. RÂLËhkSyu íku{Lku søkkze fxkufxeLkk ònuhLkk{k MktçktÄe ËMíkkðus{kt Mkne fhðk fÌktw. VfYÆeLk y÷eyu RÂLËhkLke íkkLkkþkne Mkk{u ÍqfeLku furçkLkuxu ÃkkMk Lk fÞwO nkuðk Aíkkt fxkufxe MktçkÄe ËMíkkðus Ãkh Mkne fhe ykÃke yLku ÃkAe íkku su ftE çkLÞwt íku søkònuh Au. fnuðkÞ Au fu Mkne fÞko çkkË íkuyku hkºku Ÿ½e þõÞk Lk níkk. íku{Lkk yk Ãkøk÷kLke yºk íkºk Mkðoºk ®LkËk ÚkE níke. yk {wÆkLku ÷ELku íkuyku ¾wË Mkíkík ®[íkk{kt hnuíkk níkk. yLku fËk[ yk fkhýLku ÷ELku s 11 Vuçkúwykhe 1977{kt íkuykuLkw ÓËÞhkuøkLkk nw{÷kÚke yðMkkLk ÚkÞtw níktw.

          13 {u 1905{kt rËÕneLkk ÄLkkZâ Ãkrhðkh{kt sL{u÷k VfYÆeLk y÷eLke økýLkk fkUøkúuMkLkk {wÏÞ Lkuíkkyku{kt Úkíke níke. 1964{kt fuLÿeÞ furçkLkux{kt íku{Lku yLkw¢{u ®Mk[kE {tºke íkÚkk rþûký {tºke çkLkkððk{kt ykÔÞk níkk. 1970Lke Mkk÷{kt RÂLËhkSLke furçkLkux{kt íkuyku fuLÿeÞ f]r»k{tºke çkLÞk níkk. íÞkhu íku{ýu ½ôLktw hk»xÙeÞfhý fhe ¼khík{kt yÒk Mktfx Ëqh fhðk{kt {n¥ðLke ¼qr{fk ¼sðe níke.

rLk÷{ MktSð huœe «Úk{ rçkLkfkUøkúuMke hk»xÙÃkrík :

          ¼khíkLke hk»xÙÃkríkLke [qtxýeLku hku{kt[f çkLkkðLkkhk ¼khíkLkk Aêk hk»xÙÃkrík rLk÷{ MktSð huœe níkk. 1977{kt VfYÆeLk y÷e yn{ËLktw yðMkkLk Úkíkkt íkífk÷eLk WÃkhk»xÙÃkrík çke.ze.s¥keyu A {rnLkk MkwÄe fkÞofkhe hk»xÙÃkrík íkhefu Vhs çkòðe. çkkË{kt sw÷kE {rnLkk{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe ÞkuòE. yk Mk{Þu fuLÿ{kt EÂLËhk økktÄeLke MkhfkhLkwt ÃkíkLk ÚkÞtw níktw yLku «Úk{ ðkh rçkLkfkUøkúuMke Ãkûk Mk¥kk Ãkh ykÔÞku. Mk¥kkLke Äwhk Mkt¼k¤e níke {kuhkhS ËuMkkEyu. hk»xÙÃkríkLke [qtxýe ykðíkk ËuMkkEyu hk»xÙÃkríkLkk W{uËðkh íkhefu rLk÷{ MktSð huœeLku ykøk¤ ÄÞko. yk yu s rLk÷{ MktSð huœe níkk fu su{ýu 1969{kt RÂLËhk økktÄeyu hk»xÙÃkrík ÃkË {kxu MðefkÞko níkk çkkË{kt ðe.ðe.røkrhLku ykøk¤ ÄÞko níkk suLku fkhýu çknw ykuAk {íkkuLkk {kŠsLkÚke huœeLku nkhLktw {kU òuðtw Ãkzâwt níktw.

          1977{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe ð¾íku rLk÷{ MktSð huœe Mkrník yLÞ 37 W{uËðkhkuyu W{uËðkheÃkºk ¼Þko níkk. W{uËðkheÃkºkLke [fkMkýe{kt yLÞ 36 W{uËðkhkuLkk Vku{o hÆ ÚkÞk yLku yuf {kºk rLk÷{ MktSð huœe s ðæÞk. yux÷u rLk÷{ MktSð huœe rLkŠðhkuÄ Aêk hk»xÙÃkrík íkhefu [qtxkE ykÔÞk. 25 sw÷kE 1977{kt Mkðkhu 10 ðkøÞu {wÏÞ LÞkÞkÄeþ yu{.yu[.çkuøku íku{Lku hk»xÙÃkrík ÃkËLkk þÃkÚk ÷uðzkÔÞk. íku{ýuu Ãkkt[ ð»koLkk hk»xÙÃkrík fk¤{kt {kuhkhS ËuMkkE, [hý®Mkn yLku ErLËhk økktÄe suðk ºký «ÄkLk{tºke MkkÚku fk{ fÞwO níktw. [hý®MknLku ðzk«ÄkLk çkLkkððkLkku íku{Lkku rLkýoÞ rððkËkMÃkË hÌkku níkku.

¿kkLke Íi÷®Mkn «Úk{ þe¾ hk»xÙÃkrík:

          rLk÷{ MktSð huœeLkku fkÞofk¤ Ãkqýo Úkíkkt Mkkík{k hk»xÙÃkrík íkhefu RÂLËhkSy Íi÷®Mkn Ãkh ÃkMktËøke Wíkkhe. hk»xÙTÃkríkLke [qtxýe{kt Íi÷®MknLku 7,54,113 {ík {éÞk. 25 sw÷kE 1982{kt íku{ýu hk»xÙÃkrík ÃkË íkhefu þÃkÚk ÷eÄk níkk.

          5 {u 1916{kt ÃktòçkLkk VheËfkux{kt sL{u÷k ¿kkLke Íi÷®MknLkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk s  ‘ç÷q Mxkh ykuÃkhuþLk’ yLku RÂLËhk økktÄeLke níÞk ÚkE níke. RÂLËhkLkk yðMkkLk çkkË íku{ýu hkSð økktÄeLku ðzk«ÄkLk ÃkËu çkuMkkzâk níkk. çkkË{kt çktLku ðå[u [f{f Ãký Íhe níke. 1986Lke Mkk÷{kt ¿kkLke Íi÷®Mknu zkf rçk÷ ÃkMkkh fhðkLkku LkLkiÞku ¼ýe Ëuíkk çktLku ðå[uLkk {ík¼uËku MkÃkkxe Ãkh ykÔÞk níkk. Íi÷®Mkn Mkíkík yuðe VrhÞkË fhíkk níkk fu «ÄkLk{tºke hkSð fkuE Ãký fkÞo fhðk {kxu hk»xÙÃkríkLke Mk÷kn Lk ÷E íku hk»xÙÃkríkLke Mkíkík WÃkuûkk fhe hÌkk Au. ÂMÚkrík íÞkt MkwÄe ÃknkU[e økE níke fu Íi÷®Mknu hkSðLku ðzk«ÄkLk ÃkËuÚke nxkððk {kxu íks¿kkuLke hkÞ ÷uðk ÷køÞk níkk. ytík{kt hkSðu çkwxk®MknLkk {kæÞ{Úke Mk{sqíke fhe rððkËkuLkku rLkðuzku ÷kÔÞk níkk.

hk{kMðk{e ðUfxh{ý :

           ¿kkLke Íi÷rMktn çkkË ykX{k hk»xÙÃkrík íkhefu ykh.ðtufuxh{ýLku ÃkMktË fhðk{kt ykÔÞk. íku{ýu MkðkorÄf 7,40,148 {ík «kó fhe hk»xÙÃkrík ÃkË «kó fÞwO. 4 rzMkuBçkh 1910{kt íkkr{÷LkkzwLkk yuf økk{{kt sL{u÷k ðUfuxh{ý ÃkkMku yuf ÷ktçkku hksfeÞ yLkw¼ð níkku. íkuykuyu fuLÿeÞ furçkLkux{kt hûkk{tºke, øk]n{tºke MkrníkLkk {n¥ðLkk ÃkË Ãkh Vhs çkòðe [qõÞk níkk. 1984{kt íku ËuþLkk WÃkhk»xÙÃkríkLktw ÃkË Ãký þku¼kðe [qõÞk níkk.

          ykh.ðUfuxh{ýLku Ãkkt[ ð»koLkk økk¤k{kt [kh ðzk«ÄkLk MkkÚku fk{ fhðkLke íkf MkktÃkze níke. yk Mk{Þøkk¤k{kt s íkkr{÷Lkkzw-©e÷tfkLke Mk{MÞkÚke Ëuþ ÃkezkE hÌkku níkku. suLku ÷ELku s hkSð økktÄeLku ¾kuðkLkku ðkhku ykÔÞku níkku. yk WÃkhktík yk Mk{Þ økk¤k{kt çkkuVkuMko íkkuÃk fki¼ktz, {tz÷ ykÞkuøk suðe Mk{MÞk Ãký ykðe níke. yk{ Aíkk ðUfuxh{ýu MkqÍçkqÍÚke rLkðuzku ÷kÔÞk níkk. íku{ýu Ãktòçk{kt Vu÷kÞu÷k ykíktfðkËLku rLkÞtrºkík fhðk{kt Ãký {n¥ðLkku Vk¤ku ykÃÞku níkku

 .

zkp.þtfh ËÞk÷ þ{ko :

          ¼khíkLkk Lkð{k hk»xÙÃkrík íkhefu íkífk÷eLk ðzk«ÄkLk LkhrMktnhkðu fkUøkúuMk(ykR)Lkk W{uËðkh íkhefu þtfh ËÞk¤ þ{koLke ÃkMktËøke fhe. hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt [kh W{uËðkhku {uËkLku níkk íku{ktÚke zkp. þ{koLku MkðkorÄf 6,75,864 {ík {éÞk. íku{ýu 1992Lke 25{e sw÷kEyu hk»xÙÃkríkÃkËLkk þÃkÚk ÷eÄk. íkuyku 1984{kt WÃkhk»xÙÃkrík ÃkËu hne [qõÞk níkk.

          19 ykuøkMx 1918 {æÞ«ËuþLkk ¼kuÃkk÷{kt yuf çkúkñý Ãkrhðkh{kt sL{u÷k zkp. þ{ko yuf fwþ¤ hksLkerík¿k nkuðkLke MkkÚku yuf Mkkhk fkÞËkfeÞ rLk»ýkík yLku ÷u¾f Ãký níkk. íku{Lkk Ãkkt[ ð»koLkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk ¼khu hksfeÞ yVhkíkVhe MkòoÞu÷e níke. yk Mk{ÞÚke s Ëuþ{kt økXçktÄLk MkhfkhLkku «kht¼ ÚkÞku níkku. ykðe hksfeÞ yÔÞðMÚkk ðå[u Ãký zkp. þ{koyu {¬{Ãkýu Ëhuf «&™Lkku rLkðuzku ÷kðe MkðoLke «þtMkk «kó fhe níke.

¼khíkLkk «Úk{ Ër÷ík hk»xÙÃkrík fu. ykh. LkkhkÞýLk :

          ¼khíkLkk Ëþ{k hk»xÙÃkrík íkhefu fu.ykh.LkkhkÞýLk [qtxkÞk níkk. ËMk{k hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt çku W{uËðkhku {uËkLku níkk yuf fu.ykh.LkkhkÞýLk yLku çkeò níkk xe.yuLk.þu»kkLk. íku{ktÚke fu.ykh.LkkhkÞýLkLku MkðkorÄf 95 xfk yux÷u fu 9,56,290 {ík «kó ÚkÞk níkk. hk»xÙÃkrík ÃkË Ãkh [qtxkíkk Ãknu÷k íkuyku WÃkhk»xÙÃkrík ÃkË Ãkh Ãký hne [qõÞk níkk. 25 sw÷kE 1997{kt íku{ýu hk»xÙÃkrík ÃkËLkk þÃkÚk ÷eÄk.

          fu.ykh. LkkhkÞýLktw Ãkqhwt Lkk{ níkw fku[rh÷ h{ý LkkhkÞý. íku{Lkku sL{ fuh÷Lkk fkuèkÞ{ rsÕ÷kLkk WÍkçkqh økk{{kt 27 ykuõxkuBçkh 1920{kt ÚkÞku níkku. zkp. LkkhkÞýLk rðËuþ{kt hksËqík íkhefu Ãký Mkuðk ykÃke [qõÞk níkk. íku{ýu Ãkºkfkh íkhefu Ãký fkÞo fÞwO níktw.

          íku{Lkk Ãkkt[ ð»koLkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk ¼khíkeÞ hksLkerík{kt yLkuf [zkð Wíkkh ykÔÞk. fkuE yuf Mkhfkhu ÂMÚkh çkLke hks Lk fhíkk Mkíkík Mkhfkhku çkË÷kíke hne. íku «Úk{ yuðk hk»xÙÃkrík níkk su{ýu ÃkkuíkkLkk yrÄfkhLkku «Þkuøk fÞkuo níkku. íkuyku ÃkkuíkkLke çkwrØûk{íkk yLku ÍzÃke rLkýoÞ ÷uðkLke ûk{íkkLku fkhýu ÞkË fhkþu.

r{MkkE÷{uLk zkp. yu.Ãke.su.f÷k{ :

          ËMk{k hk»xÙÃkríkLkku fkÞofk¤ Ãkqýo Úkíkkt yufðeMk{e MkËe ykðe [qfe níke. ¼khík{kt hksfeÞ yÂMÚkhíkk çkkË ¼ksÃkLkw þkMkLk níktw. yrøkÞkh{k hk»xÙÃkrík íkhefu f÷k{Lke ðhýe fhðk{kt ykðe. hk»xÙÃkríkLke [qtxýe{kt çku W{uËðkh Ãkife f÷k{Lku 9,22,884 {ík {éÞk níkk. íku{ýu 2002Lke 25{e sw÷kEyu hk»xÙÃkrík íkhefu Ãk˼kh Mkt¼kéÞtw. íkuyku hkÄkf]»ýLk çkkË çkeò yuðk hk»xÙÃkrík níkk suykuLku hksfkhý MkkÚku fkuE ÷uðk-Ëuðk Lk níkk.

          f÷k{Lktw Ãkwhwt Lkk{ yçkw÷ Ãkkrfh siLkw÷kçkÆeLk yçËw÷ f÷k{ níktw. íkkr{÷LkkzwLkk hk{uïhLkk yuf LkkLkfzk økk{{kt yuf {æÞ{ðøkeoÞ Ãkrhðkh{kt 1931Lke Ãkkt[{e ykufxkuBçkhu íku{Lkku sL{ ÚkÞku níkku. çkk¤Ãký{kt íku{ýu yLkuf Mkt½»kkuo ðuXâk níkk. íkuykuyu ½hu-½h AkÃkkt ÃknkU[kzíkk íku{ktÚke su ykðf ykðíke íku{kt íku{ýu ÃkkuíkkLkw ¼ýíkh Ãkqhwt fÞwO níktw. 

          1998Lke Mkk÷{kt Ãkku¾hý{kt ¼khíku fhu÷k Ãkh{kýw Äzkfk{kt f÷k{Lktw yrðM{hýeÞ «ËkLk níkwt. yk ½xLkkLkk Ãkøk÷u s ¼khík Ãkh{kýw MktÃkÒk ËuþkuLke nhku¤{kt ÃknkU[e økÞwt níkwt. f÷k{Lkk yk fkÞoLku ÷eÄu s íkuyku r{MkkE÷{uLk íkhefu yku¤¾kðk ÷køÞk.íku{Lkk Ãkkt[ ð»koLkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk ¼khíku rð¿kkLkûkuºku yLkuf rMkrØyku nktMk÷ fhe níke. hksfeÞûkuºku Ãký þktrík s¤ðkE hne níke. 2004{kt MkkurLkÞk økktÄeLku ðzk«ÄkLk Lk çkLkðkLke Mk÷kn Ãký f÷k{ Mkknuçku s ykÃke níke fu{ fu, MkkurLkÞk økktÄeuyu hk»xÙÃkrík¼ðLk{ktÚke çknkh LkeféÞk çkkË ÃkkuíkkLkku «ÄkLk{tºke Lk çkLkðkLkku rLkýoÞ ònuh fÞkuo níkku. zkp.f÷k{u nt{uþkt hksfeÞ ÃkûkkuLku Lkfkhkí{f ÃkkMkkt Ãkh Qòo ÔÞÞ Lk fhíkk ËuþLkk rðfkMk {kxu «ríkçkØ hnuðkLke Mk÷kn ykÃke níke.

«Úk{ {rn÷k hk»xÙÃkrík «rík¼k®Mkn Ãkkxe÷ :

          sw÷kE 2007{kt zkp. yçËw÷ f÷k{Lkku hk»xÙÃkríkÃkËLkku fkÞofk¤ Ãkqýo Úkíkkt çkkh{k hk»xÙÃkrík íkhefu [qtxýe ÞkuòE su{kt ¼ksÃk MkrníkLkk Ãkûkkuyu ¼ihku®Mkn þu¾kðíkLku íkku fkUøkúuMku «rík¼k Ãkkrx÷Lku {uËkLku WíkkÞko.

su{kt Ãkkxe÷Lku MkðkorÄf 6,38,116 {ík {éÞk níkk. íkuyku 2007Lke 25{e sw÷kEyu yZe ðkøÞu hk»xÙÃkrík ÃkËLkk þÃkÚk ÷E hk»xÙÃkrík ¼ðLku ÃknkUåÞk. íku{ýu ònuh fÞwO níktw fu íkuyku hçkh MxuBÃk hk»xÙÃkrík Lk çkLkíkk ËuþLkk rðfkMk fkÞkuo Ãkh æÞkLk ykÃkþu Ãkhtíkw íkuyku MktÃkqýoÃkýu íku{ fhe þfðk{kt Mk{Úko hÌkkt LkÚke.

          ËuþLke «Úk{ {rn÷k hk»xÙÃkrík íkhefu çknw{kLk «kó fhLkkhkt «rík¼k Ãkkxe÷Lkku sL{ s÷økktð økk{{kt 19 rzMkuBçkh 1934{kt ÚkÞku níkku. hk»xÙÃkrík çkLÞk Ãkqðuo íkuyku hksMÚkkLkLkk hkßÞÃkk÷ íkhefu Vhs çkòðe hÌkk níkk. íku{Lkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk íku{ýu †erðfkMk, rLkhûkhíkk, çkuhkusøkkhe nxkðe íku{s rð¿kkLkLkk rðfkMk{kt hMk Ëk¾ÔÞku Au. íkuyku ÃkkuíkkLkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk rðËuþ «ðkMkLku ÷ELku [[ko{kt hÌkkt Au. íku{ýu 22 ËuþkuLkku «ðkMk fÞkuou íku{kt 205 fhkuz sux÷ku {kíkçkh ¾[o ÚkÞku Au.

        

          ¼khíkLkk çkkhuÞ hk»xÙÃkríkyu ÃkkuíkkLke heíku yuf Þk çkeS heíku ËuþLkk rðfkMk{kt {n¥ðÃkqýo ÞkuøkËkLk ykÃÞwt Au yLku ¼khíkLkku rðï{kt ztfku ðøkkzâku Au. yksu MktÃkqýo Ëuþ «rík¼k Ãkkrx÷Lkku W¥khkrÄfkhe þkuÄe hÌkku Au. Ëhuf hksfeÞ Ãkûk Ãkkuík-ÃkkuíkkLkk W{uËðkhLku ykøk¤ Ähe hÌkk Au íÞkhu nðu òuðkLktw çkMk yu s hÌktw fu ykøkk{e Mk{Þ{kt fÞku W{uËðkh hk»xÙÃkríkLke yk rðhkMkík ykøk¤ ðÄkhe hkÞMkeLkk rnÕMk ÃknkU[u Au.